Witamina B1 (tiamina) pełni w organizmie wiele funkcji. Jest odpowiedzialna miedzy innymi za proces metabolizmu glukozy. Wspiera też system nerwowy w przekazywaniu bodźców odbieranych ze środowiska oraz w zobojętnianiu rodników tlenowych, jakie wytwarzane są w komórkach (które doprowadzają do destrukcji tych komórek).

Ponieważ witamina B1 pełni tak wiele funkcji, jej niedobór będzie miał dość złożony obraz kliniczny, a pacjenci będą zgłaszali bardzo różne objawy. Pacjenci z niedoborem witaminy B1 mogą skarżyć się miedzy innymi na:

·        osłabienie,

·        ciągłe zmęczenie,

·        zaburzenia koncentracji,

·        drażliwość,

·        zaburzenia pamięci,

·        drętwienie, mrowienie kończyn,

·        skurcze i osłabienie siły mięśniowej,

·        brak łaknienia i ubytek masy ciała

·        czy obrzęki kończyn.

 

Lekarz może również dostrzec zaburzenia pracy serca lub depresję. Wtórny niedobór witaminy B1 obserwowano u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca i zastoinową niewydolnością serca długotrwale przyjmujących furosemid (niekorzystne działanie tego leku zależy od dawki i powoduje nadmierne wydalanie tiaminy z moczem).

 

Witamina B1 musi być dostarczona do organizmu z zewnątrz i jest magazynowana w organizmie człowieka, ale jej zapasy są ograniczone (około 30 mg). Zazwyczaj wyczerpują się one w ciągu 2-3 tygodni. Niedobór B1 może wynikać ze zmniejszonego spożycia (najczęściej z powodu niskiej zawartości w diecie lub upośledzonego wchłaniania), zwiększonego zapotrzebowania (np. diety wysokowęglowodanowe typu fast food, ciąża) lub zwiększonej utraty przez nerki.

W krajach rozwiniętych niedobór tiaminy jest często wynikiem restrykcyjnych diet, nadużywania alkoholu i chorób przewlekłych jak cukrzyca, choroby nowotworowe, operacje bariatryczne. Dotyczy także osób dializowanych i pacjentów przyjmujący długotrwale leki moczopędne.  

Wyzwaniem jest fakt, że niedobór witaminy B1 może występować w różnych grupach pacjentów, a jego objawy nie są specyficzne i mogą być mylone z symptomami innych chorób.

 

Która grupa pacjentów jest jedną z największych i najbardziej narażonych na deficyt witaminy B1?

 

Osoby z cukrzycą to grupa, u których niedobory witaminy B1 są rozpoznawane najczęściej. Ponieważ witamina B1 odgrywa kluczową rolę w cyklu przemian glukozy (glikoliza), zapotrzebowanie na nią u chorych z cukrzycą jest wysokie.

Niestety badania wykazały wzrost ilości tiaminy wydalanej w moczu u pacjentów z cukrzycą w porównaniu do grupy kontrolnej (24-krotnie większe u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 16-krotnie większe z cukrzycą typu 2).

Dlatego nie dziwi fakt, że najczęściej zgłaszane objawy przez chorych na cukrzycę to:

·        pieczenie,

·        mrowienie,

·        drętwienie kończyn.

 

Tak może manifestować się uszkodzenie komórek układu nerwowego powstałe w wyniku niedoboru witaminy B1.

 

Udowodniono, że podawanie witaminy B1 diabetykom może znacząco opóźniać wystąpienie powikłań w postaci mikroangiopatii oraz neuropatii wynikających z podwyższonego poziomu glukozy we krwi, gdyż B1 wpływa normalizująco na metabolizm węglowodanów oraz lipidów. 

 

Niedobór witaminy B1 jest często niedocenianym problemem, a brak leczenia niedoboru tej witaminy może prowadzić do poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

 

Zdecydowanie najkorzystniejszym sposobem leczenia niedoboru witaminy B1 jest podawanie benfotiaminy z uwagi na 5-krotnie wyższą biodostępność w stosunku do zwykłej tiaminy.

 

Benfotiamina jest syntetycznym odpowiednikiem tiaminy. Jako rozpuszczalna w tłuszczach pochodna witaminy B1 jest wchłaniana w jelicie cienkim. Absorbcja benfotiaminy jest proporcjonalna do dawki. Oznacza to, że im większą ilość benfotiaminy dostarczymy do organizmu, tym więcej zostanie przyswojone przez organizm. Dzieje się tak dzięki wykorzystaniu protego zjawiska fizycznego, którym jest dyfuzja bierna. W przypadku tiaminy, do transportu niezbędne są specjalne transportery wymagające większego wydatku energetycznego do przetransportowania tiaminy do komórki oaz organiczona liczba tych transporterów.

Rozpuszczalność w tłuszczach oraz prosty mechanizm transportu benfotiaminy sprawia, że osiąga ona 5 razy wyższe stężenie w komórce, niż zwykła tiamina.

 

Przewagę benfotiaminy nad zwykłą tiaminą potwierdzają zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zgodnie z rekomendacjami PTD w leczeniu ukierunkowanych ma patomechanizmy powstawania neuropatii cukrzycowej Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomenduje trzy substancje aktywne: benfotiaminę, kwas alfaliponowy oraz inhibitory ACE. Mniejsza dawka benfotiaminy, 50mg, jest lekiem dostępnym bez recepty.

 

Benfogamma to pierwszy w Polsce lek zawierający benfotiaminę ze wskazaniem do leczenia i zapobiegania skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie (opakowania 50 lub 100 drażetek).

              

 

Nazwa produktu leczniczego: Benfogamma (Benfothiaminum), 50 mg. Skład jakościowy i ilościowy: 1 tabletka drażowana zawiera 50 mg benfotiaminy (Benfothiaminum). Postać farmaceutyczna: tabletki drażowane. Wskazania do stosowania: Leczenie i zapobieganie skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie. Niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: nieprawidłowym żywieniu ubogim w witaminę B1, karmieniu pozajelitowym, intensywnej diecie odchudzającej (głodowej) i hemodializie; przewlekłym alkoholizmie (alkohol blokuje wchłanianie witaminy B1) i w powikłaniach wynikających z przewlekłego alkoholizmu. Dawkowanie i sposób podawania: Zazwyczaj dawka wynosi: w celach zapobiegawczych: 1 tabletka drażowana 1-2 razy w tygodniu; w celach leczniczych: 1 tabletka drażowana 1-3 razy na dobę. Tabletki drażowane należy popijać wodą. Nie rozgryzać; nie żuć. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość (alergia) na benfotiaminę, tiaminę lub którakolwiek z substancji pomocniczych. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Benfotiamina jest dobrze tolerowana i nieznane są sytuacje, w których powinny być zachowane środki ostrożności. Produkt leczniczy Benfogamma zawiera sacharozę, syrop glukozowy, makrogologlicerolu hydroksystearynian. Działania niepożądane: W pojedynczych przypadkach może wystąpić wysypka, prawdopodobnie jako reakcja nadwrażliwości. Przez zażyciem należy upewnić się, czy nie minął termin ważności podany na opakowaniu. Przedawkowanie: Nie ma doniesień o przedawkowaniu produktu leczniczego Benfogamma. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Flugfeld-Allee 24, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 8614, wydane przez Ministra Zdrowia. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

 

Piśmiennictwo:

1.       Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2023 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego; Curr Top Diabetes, 2023;3(1): 1–140

2.       ChPL Benfogamma

3.       Bubko I., Gruber B.M., Anuszewska E.L. Rola tiaminy w chorobach neurodegeneracyjnych; Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 1096-1106

4.       Adam Tylicki, Magdalena Siemieniuk. Tiamina i jej pochodne w regulacji metabolizmu Komórek. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 447-469

5.       Karnafel W.: Plejotropowe działanie benfotiaminy. Alergia, 2014, 1: 42-47

6.       7. U.S. Department of Health & Human Services, National Institutes of Health. Thiamin – Fact sheet for Health Professionals: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Thiamin-HealthProfessional/

7.       Lewandowska-Jabłońska E., Jabłoński W., Gumpreht J. Benfotiamina – komu, kiedy i dlaczego?, Świat Medycyny i Farmacji. 2016; 5 (180), 118-124

8.       P. Witek J. Sieradzki. Wpływ leczenia benfotiaminą na dolegliwości bólowe w polineuropatii cukrzycowej. Diabetologia Praktyczna 2003, tom 4, nr 4, 273–277