Polineuropatia cukrzycowa.

14 listopada obchodziliśmy Światowy Dzień Cukrzycy, który został ustanowiony w 1991 r. przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (International Diabetes Federation - IDF) oraz Światową Organizacją Zdrowia (World Health Organization - WHO) jako wyraz obaw związanych z nasilającym się występowaniem cukrzycy na całym świecie.

Jest to doskonały moment aby nawiązać do tematu neuropatii cukrzycowej stanowiącej najczęstsze powikłanie cukrzycy. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, każdy pacjent z cukrzycą powinien być co roku przebadany aby wykryć neuropatię na możliwie najwcześniejszym etapie. Pierwsze takie badanie zalecane jest po pięciu latach od zdiagnozowania cukrzycy typu 1, o ile wcześniej nie wystąpią objawy sugerujące pojawienia się neuropatii. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku pacjentów z cukrzycą typu 2, ponieważ u tych osób badanie w kierunku neuropatii cukrzycowej ma być wykonane już w momencie rozpoznania cukrzycy, z uwagi na fakt, że u wielu pacjentów cukrzyca typu 2 rozwija się w sposób utajony, a pacjent dowiaduje się o niej przez przypadek, przy okazji wizyty u lekarza, czy w szpitalu.  

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego są bardzo precyzyjne, ale jak to wygląda w życiu codziennym? Warto zastanowić się, czy na pewno każdy z naszych pacjentów jest regularnie badany pod kątem neuropatii cukrzycowej? Czy objawy neuropatii stanowią element wywiadu podczas każdej wizyty pacjenta? Dlaczego temat neuropatii jest tak ważny?

Neuropatia cukrzycowa może być aż w 50% bezobjawowa. Kontrola glikemii i jej optymalizacja, jako leczenie przyczynowe powinna być wdrożona jak najszybciej, zarówno u pacjentów z cukrzycą T1, jak i T2, w celu wczesnego jej zapobiegania, czy też opóźnienia rozwoju zmian neuropatycznych.

Czy mamy wpływ na komfort życia diabetyków? Zdecydowanie tak, zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego kluczowe w przeciwdziałaniu neuropatii cukrzycowej jest  działanie skierowane na patomechanizmy powstawania tego powikłania, czyli:

- optymalna kontrola glikemii ze zwróceniem uwagi na unikanie hipoglikemii oraz dużych dobowych wahań glikemii;

- kontrola ciśnienia tętniczego, gospodarki lipidowej, zaprzestanie palenia tytoniu, spożywania alkoholu;

- farmakoterapia wspomagająca: kwas α-liponowy, benfotiamina, inhibitory konwertazy angiotensyny.

Zalecenia mówią również o leczeniu objawowym bólu neuropatycznego w somatycznej neuropatii cukrzycowej, aby poprawić komfort codziennego funkcjonowania osób z cukrzycą (algorytm farmakologicznego leczenia objawowego bólu neuropatycznego w somatycznej neuropatii cukrzycowej w tabeli poniżej).

Jak wcześniej wykryć neuropatię cukrzycową? Sposób jest tylko jeden – należy badać pacjentów, ale co równie ważne, pytać diabetyków o objawy, ponieważ sami mogę nie skojarzyć drętwienia i mrowienia w stopach z cukrzycą i neuropatią.

Jak badać? W dystalnej symetrycznej polineuropatii metodami diagnostycznymi są:

- badanie czucia dotyku monofilamentem o ucisku 10 g (Semmesa-Weinsteina 5.07);

- badanie progu czucia wibracji — zastosowanie neurotensjometru lub kalibrowanego stroika 128 Hz;

- badanie czucia bólu (sterylna igła);

- badanie czucia temperatury (wskaźnik badawczy o 2 zakończeniach — metalowym i plastikowym);

- badanie odruchów ścięgnistych;

- badanie siły mięśniowej;

- badania elektroneurofizjologiczne

Rekomendacje PTD 2022 w przyczynowym leczeniu neuropatii cukrzycowej zelecają trzy substancje aktywne, z których jedna, benfotiamia w dawce 50mg, jest lekiem wydawanym bez recepty (OTC). Benfogamma to pierwszy w Polsce lek zawierający benfotiaminę dostępna na polskim rynku od 2002 roku (opakowania 50 lub 100 drażetek).

Nazwa produktu leczniczego: Benfogamma (Benfothiaminum), 50 mg. Skład jakościowy i ilościowy: 1 tabletka drażowana zawiera 50 mg benfotiaminy (Benfothiaminum). Postać farmaceutyczna: tabletki drażowane. Wskazania do stosowania: Leczenie i zapobieganie skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie. Niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: nieprawidłowym żywieniu ubogim w witaminę B1, karmieniu pozajelitowym, intensywnej diecie odchudzającej (głodowej) i hemodializie; przewlekłym alkoholizmie (alkohol blokuje wchłanianie witaminy B1) i w powikłaniach wynikających z przewlekłego alkoholizmu. Dawkowanie i sposób podawania: Zazwyczaj dawka wynosi: w celach zapobiegawczych: 1 tabletka drażowana 1-2 razy w tygodniu; w celach leczniczych: 1 tabletka drażowana 1-3 razy na dobę. Tabletki drażowane należy popijać wodą. Nie rozgryzać; nie żuć. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość (alergia) na benfotiaminę, tiaminę lub którakolwiek z substancji pomocniczych. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Benfotiamina jest dobrze tolerowana i nieznane są sytuacje, w których powinny być zachowane środki ostrożności. Produkt leczniczy Benfogamma zawiera sacharozę, syrop glukozowy, makrogologlicerolu hydroksystearynian. Działania niepożądane: W pojedynczych przypadkach może wystąpić wysypka, prawdopodobnie jako reakcja nadwrażliwości. Przez zażyciem należy upewnić się, czy nie minął termin ważności podany na opakowaniu. Przedawkowanie: Nie ma doniesień o przedawkowaniu produktu leczniczego Benfogamma. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Flugfeld-Allee 24, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 8614, wydane przez Ministra Zdrowia. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

Piśmiennictwo

1.       https://www.gov.pl/web/psse-wabrzezno/14-listopada-obchodzimy-swiatowy-dzien-cukrzycy

2.       Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego; Curr Top Diabetes, 2022; 2 (1): 1–134

3.       ChPL Benfogamma