Cynk jest jednym z mikroelementów bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie organizmu. Jego niedobór czasami mało dostrzegalny może wywołać duże i niekorzystne zmiany metaboliczne, niedobory hormonów zaburzenia wzrostu komórek.  Cynk jest elementem procesu syntezy hormonów, syntezy DNA bez którego nie byłoby podziału komórek. Cynk chroni nas przed wolnymi rodnikami bierze udział w syntezie białek i szeregu innych procesów metabolicznych dzięki którym utrzymuje się prawidłowa równowaga kwasowo zasadowa organizmu.

Cynk może być rozpatrywany w kategorii suplementów żywności ale należy pamiętać, że cynk to także lek! To, że cynk jest produktem leczniczym o udowodnionym działaniu w stanie przedcukrzycowym oraz cukrzycy typu 2 przekonujemy się patrząc na opublikowane wyniki badań, systematyczne przeglądy i metaanalizy randomizowanych badań klinicznych.

 

Jeśli spojrzymy na „obecność” cynku w naszym organizmie i uświadomimy sobie, że jest to drugi najliczniejszy pierwiastek nie będziemy mieć wątpliwości, że są sytuacje kiedy cynk przestaje być suplementem, a staje się lekiem.

W badaniach klinicznych stwierdzono, że przyjmowanie cynku powoduje poprawia gospodarkę lipidami. Dowiedziono również, że przyjmowanie cynku przez osoby otyłe prowadzi do znacznego zmniejszenia BMI i masy ciała.

 

Systematyczny przegląd i metaanaliza przeprowadzona przez autorów Priyanga Ranasinghe et al. i opublikowana w 2015 roku potwierdza te wyniki. Metaanaliza podsumowała wyniki z 32 badań obejmujących łącznie 14515 uczestników. Wnioski potwierdziły korzystny wpływ cynku na:

-  istotne zmniejszenie stężenia LDL-c (−4,78 mg / dl, p <0,05),

- statystycznie istotne zmniejszenie poziomu TC w surowicy (−10,72 mg / dl, p <0,05, I2 = 80%)

- statystycznie istotne zmniejszenie poziomu TG (−8,73 mg / dl, p <0,05 , I2 = 64%).

Metaanaliza udowodniła więc, że przyjmowanie cynku korzystnie wpływa na parametry lipidowe osocza. Znacząco obniża poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów. Oprócz tego podawanie cynku u zdrowych pacjentów wykazało znaczące podwyższenie cholesterolu HDL. Na tej podstawie można stwierdzić, że podawanie cynku może mieć potencjał zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności związanych z miażdżycą.

 

Drugim ważnym mechanizmem działania cynku jest jego wpływ na insulinooporność i metabolizm glukozy, ponieważ cynk bierze udział w produkcji insuliny, jej wydzielaniu oraz magazynowaniu.

Tymczasem badania pacjentów z cukrzycą wskazują, że diabetycy są jedną z większych grup ryzyka narażonych na niedobór tego pierwiastka, u których obserwuje się aż o 52% większą utratę cynku w porównaniu do grupy kontrolnej zdrowych osób. Przyczyny tego zjawiska są upatrywane w zwiększonej utracie minerałów z moczem.

Metaanaliza przeprowadzona przez autorów Xinhui Wang et al. i opublikowana w 2019 roku udowodniła, że podawanie cynku wspiera metabolizm glukozy:

- pacjenci którzy przyjmowali cynk wykazywali statystycznie istotne zmniejszenie stężenie glukozy na czczo - średnia różnica (WMD): -14,15 mg/dL; (95% CI: -17,36, -10,93 mg / dl),

- pacjenci wykazywali też zmniejszenie stężenie glukozy 2 godz. po posiłku. Poziom glukozy 2 godz. po posiłku  zmniejszył się średnio -36,85 mg/dL; (95% CI: -62,05, -11,65 mg / dl),

- badania wykazały tez statystycznie istotne zmniejszenie stężenie insuliny na czczo o 1,82mU/l; (95% CI: -3,10, -0,54 mU/L) oraz

- statystycznie istotne zmniejszenie poziomu hemoglobiny glikowanej o 0,55%; (95% CI: -0,84,−0,27%)

 

Ciekawym przykładem skuteczności cynku i potwierdzeniem jego leczniczej roli jest zastosowanie cynku w bardzo rzadkiej chorobie Wilsona.  Choroba Wilsona to uwarunkowane genetycznie, autosomalnie recesywnie zaburzenie metabolizmu miedzi w organizmie. Miedź, która zwykle jest wydzielana z żółcią, gromadzi się początkowo w wątrobie, prowadząc do jej uszkodzenia i marskości wątroby.

Jest to bardzo rzadka choroba o przewlekłym i ciężkim przebiegu. Należy do tzw. chorób rzadkich.  W Europie choroba uznawana jest za rzadką, jeśli dotyka 1 osobę na 2000. Dlatego leki stosowane w takich chorobach mają specjalne „przywileje” . Należą do grupy leków  tzw. sierocych bo stosowanych niezwykle rzadko. Posiadają czasowa ochronę rynkową (przez 10 lat po uzyskaniu świadectwa dopuszczenia do obrotu), a proces rejestracji jest maksymalnie uproszczony, żeby pacjenci jak najszybciej uzyskali dostęp do leku.  Właśnie takim lekiem sierocym w Chorobie Wilsona jest cynk. Działanie cynku związane jest z wpływem cynku na wchłanianie miedzi na poziomie komórek jelitowych.

 

Powyższe wyniki badań wskazują na korzystny wpływ regulacyjny cynku na gospodarkę glukozą,  wydzielanie insuliny i metabolizm lipidów. Cynk ma również wpływ na wiele innych procesów zachodzących w organizmie. Biorąc pod uwagę jego wielokierunkowe działanie, każde zachwianie jego wewnątrzustrojowej homeostazy prowadzić może do poważnych zaburzeń funkcji życiowych organizmu. Dlatego tak ważne jest leczenie niedoboru cynku w sytuacji kiedy diagnozujemy jego deficyt.

 

Co ważne, na polskim rynku jest mnóstwo preparatów zawierających cynk, ale tylko dwa z nich mają status leku wydawanego bez recepty, wszystkie pozostałe to suplementy diety. Jednym z „prawdziwych” leków jest Zinkorot® zawierający aż 25mg cynku w 1 tabletce. Cechą wyróżniającą Zinkorot® jest kompozycja substancji aktywnej, ponieważ jako jedyny preparat na rynku zawiera organiczną formę tego pierwiastka w postaci orotonianu cynku. Dostępny w aptekach w opakowaniach 20 oraz 50 tabletek jako lek OTC.

 

 

Referencje:

1.      Laleh Payahoo et al. Effects of Zinc Supplementation on the Anthropometric Measurements, Lipid Profiles and Fasting Blood Glucose in the Healthy Obese Adults. Advanced Pharmaceutical Bulletin, 2013, 3(1), 161-165

2.      Priyanga Ranasinghe et al.Effects of Zinc supplementation on serum lipids: a systematic review and meta-analysis

3.      Laura Costarellia. Distinctive modulation of inflammatory and metabolic parameters in relation to zinc nutritional status in adult overweight/obese subjects. The Journal of Nutritional Biochemistry Volume 21, Issue 5, May 2010, Pages 432-437

4.      Xinhui Wang, Wenhui Wu, Wanru Zheng, Xuexian Fang, Liyun Chen, Lothar Rink, Junxia Min, and Fudi WangZinc supplementation improves glycemic control for diabetes prevention and management: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J clin Nutr 2019:110:76-90.

5.      Chpl Wilzin

6.      Beata Gapys, Anna Raszeja-Specht, Hanna Bielarczyk. Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu. diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(1): 45-52

7.      Tomasz Litwin, Anna Członkowska. Choroba Wilsona – obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie Postępy Nauk Medycznych, t. XXV, nr 1, 2012

8.      Maria Szcześniak, Bożena Grimling, Jan Meler. Cynk pierwiastek Zdrowia. Farm Pol, 2014, 70(7): 363-366

Nazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Zinkorot, 25 mg Zn2+, tabletki. Postać farmaceutyczna: Tabletka, biała płaska tabletka z zaokrąglonymi krawędziami i linią podziału po jednej stronie. Wskazania do stosowania: Leczenie niedoboru cynku, jeśli nie da się go wyrównać zwykłym odżywianiem. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Calwer Strasse 7, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

 

 

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.