Neuropatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy, które pojawia się na wczesnym etapie tej choroby. Jest to uszkodzenie obwodowego układu nerwowego będące przyczyną zaburzeń zarówno w układzie somatycznym jak i autonomicznym. 

Bardzo często pacjenci nie wiążą wystąpienia objawów neuropatii cukrzycowej z chorobą podstawową - cukrzycą. To powoduje, że zgłaszają się do lekarza ze swoimi dolegliwościami jak: uczucie pieczenia, palenia i/lub mrowienia kończyn, zaburzenia czucia, kłujący, piekący i/lub przeszywający ból kończyn, w chwili kiedy proces zmian jest bardzo zaawansowany. 

 

Neuropatia cukrzycowa rzadko rozpoznawana jest na wczesnym etapie, a brak szybkiego wykrycia i odpowiedniego leczenia pogarsza rokowanie prowadząc do dalszych powikłań w postaci trudno gojących się ran, zaburzenia pracy wielu narządów oraz rozwoju stopy cukrzycowej. Jest to choroba, którą można zatrzymać i złagodzić jej objawy. Warunkiem tego jest wczesne wykrycie tych powikłań i jak najszybsze wdrożenie leczenia. 

 

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego diagnostyka neuropatii cukrzycowej, oprócz szczegółowego wywiadu, powinna obejmować ocenę funkcji włókien cienkich (czucie bólu i/lub temperatury) oraz włókien grubych (czucie wibracji). Ocena powinna być przeprowadzona po 5 latach od rozpoznania cukrzycy u chorych z cukrzycą typu 1 oraz w momencie rozpoznania cukrzycy w przypadku pacjentów z typem 2. Następnie każdy pacjent przynajmniej raz w roku powinien mieć wykonywanie badane pod kątem neuropatii, chyba że wcześniej zgłosi niepokojące objawy.

 

Zgodnie z wytycznymi bardzo ważne jest przeprowadzenie z pacjentem wywiadu ukierunkowanego na dolegliwości mogące świadczyć o neuropatii cukrzycowej, takie jak:

• uczucie pieczenia, palenia i/lub mrowienia kończyn, 

• zaburzenia czucia zwłaszcza w obrębie stóp i dłoni (objaw skarpetek i rękawiczek).

Ważna jest też ocena objawów, które mogą świadczyć o zaburzeniach układu nerwowego autonomicznego jak:

• problemy z perystaltyką jelit (zaparcia, biegunki),

• zaburzenia funkcji pęcherza moczowego (trudności w oddawaniu moczu), 

• zaburzenia seksualne (zaburzenia erekcji), 

• nierówna praca serca (częstoskurcz lub inne zaburzenia rytmu). 

 

Dużo łatwiejsze jest rozpoznanie zmian neuropatycznych ze strony obwodowego układu nerwowego, ponieważ objawy w formie pieczenia, czy mrowienia są dużo łatwiejsze do zidentyfikowania przez pacjenta. Niezwykle ważnym zadaniem pielęgniarki jest przeprowadzenia badania pacjenta mającego na celu ocenę jego poziomu czucia temperatury, dotyku, wibracji. Pozwala to na ocenę stopnia zaawansowania neuropatii, a także stanowi cenną wskazówkę postępu choroby. 

Rozpoznanie oraz leczenie zaburzeń w układzie autonomicznym wymaga rozszerzonych badań na poziomie właściwego lekarza specjalisty. Jednak zawsze rozmowa pielęgniarki z pacjentem i ocena przez nią jego dolegliwości będzie pomocna we wczesnym zdiagnozowaniu choroby i dotarciu do właściwego lekarza. Wywiad z pacjentem to podstawa!

 

Jedną z przyczyn wystąpienia neuropatii cukrzycowej jest nierobów witaminy B1 (tiaminy). Badania wykazały, że pacjenci z cukrzyca mają większe zapotrzebowanie na witaminę B1 związane ze zwiększonym metabolizmem węglowodanów oraz z powodu zwiększonego wydalania witaminy B1 z moczem. Prowadzi to w wielu przypadkach do niedoboru B1 i rozwoju neuropatii. Udowodniono, że podawanie witaminy B1 diabetykom może znacząco opóźniać wystąpienie powikłań, zarówno w postaci mikroangiopatii, jak i uszkodzeń średnich oraz dużych naczyń krwionośnych, wynikających z podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Właściwy poziom witaminy B1 wpływa bowiem normalizująco na metabolizm węglowodanów oraz lipidów.

 

Zgodnie z zaleceniami PTD 2020 w przyczynowym leczeniu neuropatii cukrzycowej Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomenduje trzy substancje aktywne, z których jedna w dawce 50mg benfotiaminy jest lekiem OTC, więc pacjent nie musi iść do lekarza po receptę. Pozostałe substancje czynne, czyli kwas alfa-liponowy, inhibitory konwertazy angiotensyny oraz benfotiamina w dawce 300mg są już preparatami na receptę. 

50mg benfotiaminy w formie leku bez recepty, to dobrze znana Benfogamma, dostępna na polskim rynku od prawie 20 lat (opakowania 50 lub 100 drażetek). Początkowo dawka 50mg benfotiaminy była również lekiem na receptę, ale od ponad 10 lat lek ten dostępny jest jako produkt leczniczy nie wymagający recepty. Umożliwia to pacjentowi dużo łatwiejszy dostęp do leczenia i dużo szybsze rozpoczęcia leczenia, jak również prewencję i przeciwdziałanie niedoborom witaminy B1 bez konieczności częstych wizyt u lekarza w celu kontynuacji terapii.

 

Dlaczego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego jest zalecenie stosowania benfotiaminy, a nie zwykłej tiaminy? 

Benfotiamina jest syntetyczną formą witaminy B1. Jako rozpuszczalna w tłuszczach pochodna witaminy B1, benfotiamina jest absorbowana w jelicie cienkim. Absorbcja benfotiaminy jest proporcjonalna do dawki. Oznacza to, że im większą ilość benfotiaminy dostarczymy do organizmu, tym więcej zostanie przyswojone przez organizm. Dzieje się tak dzięki wykorzystaniu protego zjawiska fizycznego, którym jest dyfuzja bierna. W przypadku tiaminy, do transportu niezbędne są specjalne transportery, których w organizmie jest ograniczona liczba, a dodatkowo wymagają one wydatku energetycznego aby przetransportować tiaminę do wnętrza komórki. To sprawia, że Benfotiamina przenoszona jest szybciej i łatwiej osiągając 5 razy wyższe stężenie w komórce, niż zwykła tiamina. 

 

                                                                 

 

 

                                                                                                                                        

 

Piśmiennicto:

1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzycę 2020. Diabetologia Praktyczna 2020. Tom 6, nr 1.   

2. Karnafel W.: Plejotropowe działanie benfotiaminy. Alergia, 2014, 1: 42-47

3. Lukáš Pácal, Katarína Kuricová, Kateřina Kaňková. Evidence for altered thiamine metabolism in diabetes: Is there a potential to oppose gluco- and lipotoxicity by rational supplementation? World J Diabetes 2014 June 15; 5(3): 288-295

4. Adam Tylicki, Magdalena Siemieniuk. Tiamina i jej pochodne w regulacji metabolizmu Komórek. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 447-469

5. P Witek, J Sieradzki. Wpływ leczenia benfotiaminą na dolegliwości bólowe w polineuropatii cukrzycowej. Diabetologia Praktyczna 2003, tom 4, nr 4, 273–277 

6. S Szczyrba, G Kozera, L Bieniaszewski, W M. Nyka. Neuropatia cukrzycowa — patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 339–355

7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Benfogamma oraz Benfogamma Forte. 

 

Nazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Benfogamma (Benfothiaminum), 50mg. Postać farmaceutyczna: tabletki drażowane, 1 tabletka drażowana zawiera 50 mg benfotiaminy (Benfothiaminum). Wskazania do stosowania: Leczenie i zapobieganie skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie. Niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: nieprawidłowym żywieniu ubogim w witaminę B1, karmieniu pozajelitowym, intensywnej diecie odchudzającej (głodowej) i hemodializie; przewlekłym alkoholizmie (alkohol blokuje wchłanianie witaminy B1) i w powikłaniach wynikających z przewlekłego alkoholizmu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość (alergia) na benfotiaminę, tiaminę lub którakolwiek z substancji pomocniczych. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Calwer Strasse 7, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

 

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.