Rolę cynku oraz znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka i prawidłowego przebiegu wielu procesów fizjologicznych wykazano dopiero w XX wieku, kiedy to określono zawartość cynku w ludzkich tkankach uznając go za składnik o biologicznej aktywności. Intensywne badania w latach 40-tych i 50- tych  XX wieku doprowadziły do odkrycia funkcji cynku jako kofaktora enzymów. 

Cynk odgrywa istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Uczestniczy w syntezie, magazynowaniu i wydzielaniu insuliny.  Za wydzielanie insuliny odpowiedzialne są komórki trzustki, zwane komórkami beta. Właśnie w tych komórkach cynk występuje w wysokim  stężeniu, co potwierdza jego znaczenie w procesie produkcji insuliny. 

Rola cynku w utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi jest wielokierunkowa. Poprzez połączenie dwóch cząsteczek cynku z sześcioma łańcuchami proinsuliny cynk stabilizuje proinsulinę jako „magazyn i materiał wyjściowy” do produkcji insuliny. Kolejną ważną rolą cynku jest uczestnictwo w procesie przekształcania się proinsuliny w insulinę, jej krystalizacji  i wydzielaniu już aktywnego hormonu - insuliny. 

Z jednej strony cynk stanowi podstawę budowy heksameru (sześć cząsteczek insuliny z dwoma jonami cynku) biorąc udział w magazynowaniu insuliny, a z drugiej strony po rozpadzie tego kompleksu, gdy insulina jest już w aktywnej postaci pojedynczej cząsteczki (monomeru) cynk przeciwdziała ponownemu łączeniu się insuliny w dimery (dwie cząsteczki). Jest to bardzo istotne, ponieważ tylko pojedyncza cząsteczka insuliny jest w stanie spełniać swoją funkcję w komórkach, czyli obniżać poziom glukozy we krwi. Dodatkowo cynk zwiększa wrażliwość komórek docelowych na insulinę. 

Badania naukowe wykazały, że cynk redukuje insulinooporność,  która jest określana jako subkliniczny etap rozwoju cukrzycy typu 2.  Poprawia też metabolizm glukozy w stanie przedcukrzycowym.

Zaobserwowano, że wśród chorych z cukrzycą typu 2 stężenie cynku jest niższe niż w populacji ogólnej. Przyczyną tego stanu u diabetyków są zaburzenia związane z nadmierną utratą cynku z moczem, niedostatecznym wchłanianiem cynku, zwiększonym zapotrzebowaniem na ten pierwiastek w związku z przewlekłą hiperglikemią. Niedobory cynku u chorych na cukrzycę  prowadzą do pogłębienia istniejących zaburzeń metabolicznych. 

Cynk może być rozpatrywany w kategorii suplementu uzupełniającego naszą żywności w przypadku źle zbilansowanej diety, ale należy pamiętać, że cynk to także lek! Cynk w odpowiedniej dawce jest produktem leczniczym o udowodnionym działaniu w stanie przedcukrzycowym, insulinooporności oraz cukrzycy typu II. Potwierdzają to opublikowane wyniki badań, systematyczne przeglądy i metaanalizy randomizowanych badań klinicznych. 

Znaczenie cynku w kontroli glikemii oceniano miedzy innymi w metaanalizie z 2019 roku opublikowanej w American Journal of Clinical Nutrition.  Do metaanalizy włączono 36 publikacji w których przedstawione były wyniki 32 badań randomizowanych kontrolowanych placebo. Łącznie przeanalizowano wyniki badań, w których brało udział 1700 uczestników z 14 krajów. Wyniki jakie uzyskano potwierdziły rolę cynku jako leku. W porównaniu z grupą kontrolną pacjenci leczeni cynkiem wykazali statystycznie istotne:

• zmniejszenie stężenie glukozy na czczo,

• zmniejszenie stężenie glukozy 2 godz. po posiłku

• zmniejszenie stężenie insuliny na czczo,

• zmniejszenie poziomu hemoglobiny glikowanej (0,55%).

Stwierdzono także znaczące zmniejszenie wskaźnika HOMA-IR (wskaźnik HOMA–IR: to wskaźnik insulinooporności,  laboratoryjna ocena insulinooporności na podstawie zależności pomiędzy stężeniem insuliny i glukozy we krwi obwodowej na czczo).

Podsumowując znaczenie cynku należy podkreślić, że jest jednym z mikroelementów bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie naszego organizmu. Jego niedobór, czasami mało dostrzegalny, może wywołać duże i niekorzystne zmiany metaboliczne, niedobory hormonów, zaburzenia wzrostu komórek. Cynk jest elementem procesu syntezy hormonów, syntezy DNA, bez którego nie byłoby podziału komórek. Cynk chroni nas także przed wolnymi rodnikami, bierze udział w syntezie białek i szeregu innych procesach metabolicznych, dzięki którym utrzymuje się prawidłowa równowaga kwasowo - zasadowa organizmu.  

1. Beata Gapys, Anna Raszeja-Specht, Hanna Bielarczyk. Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu. diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics

Diagn Lab 2014; 50(1): 45-52

2. Maria Szcześniak, Bożena Grimling, Jan Meler. Cynk pierwiastek Zdrowia. Farm Pol, 2014, 70(7): 363-366

3. Salgueiro MJ, Krebs N, Zubillaga MB (2001) Zinc and diabetesmellitus: is there a need of zinc supplementation in diabetes mellitus patients? Biol Trace Elem Res 81(3):215–228

4. Xinhui Wang, Wenhui Wu, Wanru Zheng, Xuexian Fang, Liyun Chen, Lothar Rink, Junxia Min, and Fudi WangZinc supplementation improves glycemic control for diabetes prevention and management: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J clin Nutr 2019:110:76-90. 

Nazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Zinkorot, 25 mg Zn2+, tabletki. Postać farmaceutyczna: Tabletka, biała płaska tabletka z zaokrąglonymi krawędziami i linią podziału po jednej stronie. Wskazania do stosowania: Leczenie niedoboru cynku, jeśli nie da się go wyrównać zwykłym odżywianiem. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Calwer Strasse 7, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.