Benfotiamina – witamina B1 zalecana przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w leczeniu ukierunkowanym na patomechanizmy neuropatii cukrzycowej

Najnowsze wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego opublikowane w 2022 roku, dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą podkreślają rolę leczenia neuropatii cukrzycowej ukierunkowaną na patomechanizmy. Takie holistyczne podejście do terapii pozwala uniknąć powikłań i utrzymywać zrównoważony, dobry stan pacjenta przez wiele lat.  Lekiem zalecanym przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zapobiegającym rozwojowi powikłań cukrzycowych jest witamina B1 w formie benfotiaminy.    

Witamina B1 jest katalizatorem kluczowych reakcji biochemicznych zachodzących w organizmie, miedzy innymi biorących udział w metabolizmie glukozy. Jest kofaktorem istotnych reakcji enzymatycznych w procesach bioenergetycznych, jak cykl Krebsa. Kontroluje metabolizm aminokwasów oraz przemiany związków organicznych, miedzy innymi pentoz niezbędnych do wytwarzania nukleotydów. Tiamina bierze udział w przekazywaniu sygnałów nerwowych w synapsach i ma udział w szlakach sygnałowych związanych z odbieraniem bodźców ze środowiska. Znana jest tez rola witaminy B1 w niwelowaniu stresu oksydacyjnego.

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną w której jednym z kluczowych zaburzeń prowadzącym do powstania powikłań cukrzycowych jest zmiana przebiegu procesu glikolizy.

Glikoliza jest łańcuchem reakcji, w których glukoza jako materiał wstępny jest przekształcana do pirogronianu i kwasu adenozynotrójfosforowego (ATP) będącego nośnikiem energii potrzebnej komórce do procesów metabolicznych.  W warunkach tlenowych pirogronian zostaje przetransportowany do mitochondrium, wchodząc do cyklu Krebsa w wyniku którego komórka uzyskuje potrzebną energię pod postacią ATP.  ATP jest używany do skurczu mięśni, ruchów komórkowych, aktywnym transporcie, procesach przekształcania sygnałów oraz biosyntezach.

Wysoki i utrzymujący się poziom glukozy we krwi powoduje, że glikoliza zmienia swój fizjologiczny bieg. Nadmiar produktów pośrednich tego procesu jest kierowanych na szlaki (poliolowy, heksonaminowy, kinazy białkowej C, polimerazy PARP, tworzenia późnych produktów glikacji, AGE) w wyniku których powstają rodniki tlenowe, końcowe produkty glikacji białek i inne metabolity, które doprowadzają  do zachwiania potencjału oksydacyjno-redukcyjnego komórki i stresu oksydacyjnego,  a w konsekwencji uszkodzenia tkanek.

Najbardziej wrażliwe na uszkodzenia są komórki, które nie posiadają mechanizmów regulacyjnych zabezpieczających ich przed wnikaniem zwiększonej liczby cząsteczek glukozy. Takimi komórkami są między innymi komórki nerwowe oraz komórki śródbłonka naczyń. Doprowadza to do uszkodzenia tych komórek, co klinicznie objawia się powikłaniami cukrzycy, jak neuropatie i mikroangiopatie.

Udowodniono, że podawanie witaminy B1 diabetykom może znacząco opóźniać wystąpienie powikłań,   w postaci neuropatii,  mikroangiopatii, jak i uszkodzeń średnich oraz dużych naczyń krwionośnych.   

BENFOGAMMA zawiera benfotiaminę (syntetyczną formę witaminy B1). Z uwagi na 5-krotnie większą biodostępność benfotiaminy w stosunku do tiaminy, to właśnie benfotiamina jest zalecana przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne jako ukierunkowane na patomechanizm leczenie neuropatii cukrzycowej. BENFOGAMMA zawiera 50mg benfotiaminy i jest dostępna w aptece jako lek OTC.

BENFOGAMMA FORTE (benfotiaminum) dostępna jest jako lek na receptę w dawce 300mg i jest wskazana do leczenia neuropatii oraz zaburzeń sercowo-naczyniowych spowodowanych niedoborem witaminy B1. Konieczna jest zatem konsultacja lekarska.

Mniejsza dawka BENFOGAMMA 50mg idealnie sprawdza się w przeciwdziałaniu niedoborom witaminy B1, tym bardziej, że jako dawka kojarzona głównie z prewencją nieodoboru B1 dostępna jest jako lek bez recepty.

Zwracamy uwagę, że obecnie w aptekach pacjenci mogą otrzymać zarówno stare, jak i nowe opakowania BENFOGAMMA 50mg prezentowane poniżej.

 Piśmiennictwo:

1.      Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzycę. 2022  

2.      Adam Tylicki, Magdalena Siemieniuk. Tiamina i jej pochodne w regulacji metabolizmu Komórek. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 447-469

3.      Lukáš Pácal, Katarína Kuricová, Kateřina Kaňková. Evidence for altered thiamine metabolism in diabetes: Is there a potential to oppose gluco- and lipotoxicity by rational supplementation? World J Diabetes 2014 June 15; 5(3): 288-295

4.      S Szczyrba, G Kozera, L Bieniaszewski, W M. Nyka. Neuropatia cukrzycowa — patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 339–355

5.      Charakterystyka Produktu Leczniczego Benfogamma Forte  

6.      P Witek, J Sieradzki. Wpływ leczenia benfotiaminą na dolegliwości bólowe w polineuropatii cukrzycowej. Diabetologia Praktyczna 2003, tom 4, nr 4, 273–277 

Nazwa produktu leczniczego: Benfogamma (Benfothiaminum), 50 mg. Skład jakościowy i ilościowy: 1 tabletka drażowana zawiera 50 mg benfotiaminy (Benfothiaminum). Postać farmaceutyczna: tabletki drażowane. Wskazania do stosowania: Leczenie i zapobieganie skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie. Niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: nieprawidłowym żywieniu ubogim w witaminę B1, karmieniu pozajelitowym, intensywnej diecie odchudzającej (głodowej) i hemodializie; przewlekłym alkoholizmie (alkohol blokuje wchłanianie witaminy B1) i w powikłaniach wynikających z przewlekłego alkoholizmu. Dawkowanie i sposób podawania: Zazwyczaj dawka wynosi: w celach zapobiegawczych: 1 tabletka drażowana 1-2 razy w tygodniu; w celach leczniczych: 1 tabletka drażowana 1-3 razy na dobę. Tabletki drażowane należy popijać wodą. Nie rozgryzać; nie żuć. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość (alergia) na benfotiaminę, tiaminę lub którakolwiek z substancji pomocniczych. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Benfotiamina jest dobrze tolerowana i nieznane są sytuacje, w których powinny być zachowane środki ostrożności. Produkt leczniczy Benfogamma zawiera sacharozę, syrop glukozowy, makrogologlicerolu hydroksystearynian. Działania niepożądane: W pojedynczych przypadkach może wystąpić wysypka, prawdopodobnie jako reakcja nadwrażliwości. Przez zażyciem należy upewnić się, czy nie minął termin ważności podany na opakowaniu. Przedawkowanie: Nie ma doniesień o przedawkowaniu produktu leczniczego Benfogamma. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Flugfeld-Allee 24, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 8614, wydane przez Ministra Zdrowia. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

Nazwa produktu leczniczego: Benfogamma Forte (Benfothiaminum), 300 mg. Skład jakościowy i ilościowy: 1 tabletka powlekana zawiera 300 mg benfotiaminy (Benfothiaminum); substancje pomocnicze: celul za mikrokrystaliczna, talk, powidon (K30), krzemionka koloidalna bezwodna, kroskarmeloza sodowa, glicerydy częściowe długołańcuchowe; skład otoczki (Opadry 07F28588): hypromeloza, talk, tytanu dwutlenek (E 171), glikol propylenowy, sacharyna sodowa. Postać farmaceutyczna: tabletki powlekane. Białe podłużne tabletki powlekane z linią podziału po obu stronach. Tabletkę można podzielić na równe dawki. Wskazania: Dorośli: leczenie potwierdzonego niedoboru witaminy B1; zapobieganie skutkom niedoboru witaminy B1, którego nie można skutecznie uzupełnić za pomocą diety, u pacjentów z grupy ryzyka; leczenie neuropatii i zaburzeń sercowo-naczyniowych spowodowanychniedoborem witaminy B1. Klinicznie rozpoznany niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: cukrzyca, niedobory diety i niedożywienie (np. beri-beri), długotrwałe żywienie pozajelitowe, intensywna dieta odchudzająca (głodowa), hemodializa, zaburzenia wchłaniania, przewlekły alkoholizm (kardiomiopatia spowodowana alkoholizmem, encefalopatia Wernickiego, zespół Korsakova), wzmożone zapotrzebowanie (np. ciążą i laktacja). Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: leczenie potwierdzonego niedoboru witaminy B1: jeśli lekarz nie zaleci inaczej, 1 tabletka (300 mg) na dobę. Zapobieganie skutkom niedoboru witaminy B1: zazwyczaj stosowana dawka początkowa wynosi ½ tabletki (150 mg) na dobę. Leczenie neuropatii i zaburzeń sercowo-naczyniowych spowodowanych niedoborem witaminy B1: zazwyczaj stosowana dawka początkowa wynosi ½ tabletki (150 mg) na dobę. Czas trwania leczenia określony jest przez odpowiedź na leczenie.Początkowo należy przyjmować produkt leczniczy Benfogamma Forte przez okres co najmniej 3 tygodni. Następnie dawka zależy od odpowiedzi na leczenie i wynosi ½ do 1 tabletki (150 mg do 300 mg). W przypadku braku odpowiedzi lub niewystarczającej odpowiedzi na leczenie niedoboru witaminy B1, należy ponownie rozważyć schemat leczenia. Dzieci i młodzież: nie ustalono skuteczności ani bezpieczeństwa stosowania produktu leczniczego Benfogamma Forte u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat. Nie ma dostępnych danych. Osoby w podeszłym wieku: nie jest zalecane dostosowanie dawkowania u osób w podeszłym wieku. Pacjenci z zaburzeniem czynności nerek: u pacjentów z zaburzeniem czynności nerek można stosować normalne dawkowanie. Pacjenci z zaburzeniem czynności wątroby: nie ustalono bezpieczeństwa i skuteczności stosowania u pacjentów z zaburzeniem czynności wątroby. Tabletki powlekane należy połykać popijając dużą ilością płynu. Tabletki można przyjmować o dowolnej porze dnia. Tabletkę można podzielić na równe dawki. Interakcje z innymi lekami: Tiamina jest dezaktywowana przez 5-fluorouracyl, ponieważ 5-fluorouracyl hamuje fosforylację tiaminy do tiaminy pirofosforanu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek z substancji pomocniczych. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Brak. Działania niepożądane: zaburzenia układu immunologicznego: bardzo rzadko, reakcje nadwrażliwości (pokrzywka, wysypka), zaburzenia żołądka i jelit: bardzo rzadko. W badaniach klinicznych benfotiaminy, zaburzenia żołądka i jelit jak nudności i inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, udokumentowano w pojedynczych przypadkach. Jednak częstość występowania nie różniła się od tej w grupach placebo. Związek przyczynowy z benfotiaminą nie jest wystarczająco wyjaśniony i może być zależny od dawki. Przedawkowanie: Przy zalecanym aktualnie podaniu doustnym oraz szerokim zastosowaniu terapeutycznym, nie zanotowano przypadków przedawkowania. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Flugfeld-Allee 24, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. 00-728 Warszawa, ul. J. Dziekońskiego 1, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 23927, wydane przez URPLWMiPB. Kategoria dostępności: Lek wydawany na receptę.